مسئله ی پوشش در اسلام قسمت دوم
اختلاط و ارتباط های غیر ضروری نیز می تواند برای دو طرف مشکل آفرین باشد، به همین جهت روح اخلاقی اسلام ایجاب می کند از روابط و اختلاط غیر ضروری و غیر لازم حتی الامکان اجتناب شود. قران کریم در مورد زنان پیامبر می فرماید: چون از زنان [پیامبر] چیزى خواستید از پشت پرده از آنان بخواهید؛ این براى دلهاى شما و دلهاى آنان پاکیزهتر است.اینجا نیز خداوند پای اخلاق را به میان آورده می فرماید پاکی دلهای دو طرف منوط به حفظ مرزهاست. در همین ارتباط در جامعه اسلامی سه استثناء برای حجاب معیین شده است: نخست دختران تا قبل از دوران قاعدگی، دوم زنان مسن که امکان نگاه نسی به آنان نیست و سوم کنیزان که آنها نیز ظاهراً شان اجتماعی مورد قبولی نداشتند.
خداوند متعال در قرآن کریم زنانی که به دلیل پیری، مردان به آنان رغبتی ندارند را از پوشش استثناء کرده است و لو اینکه گفته شده که بهتر است عفت خود را حفظ کنند: «بر زنان از کار افتادهاى که [دیگر] امید زناشویى ندارند گناهى نیست که لباس خود را کنار نهند [به شرطى که] زینتى را آشکار نکنند؛ و عفت ورزیدن براى آنها بهتر است، و خدا شنواى داناست.» در روایات گفته شده است که منظور از کنار گذاشتن لباس تنها روسری یا شال و مقنعه است.
در روایت صحیحی آمده است که محمد بن مسلم می گوید از امام صادق(ع) سوال کردم آیا خدمتکار باید سر خود را بپوشاند؟ امام پاسخ داد: خیر. گفته شده است که عمر بن خطاب کنیز «انس» را به دلیل سر کردن روسری کتک زد. محمد بن مسلم در مورد پوشش آنان در نماز، از امام باقر(ع) نقل می کند که حضرت فرمودند: کنیزان لازم نیست که در نماز سر خود را بپوشاند. صاحب وسایل چهار روایت نقل می کند که مضمون آن این است امام صادق(ع) فرموده باشند که حجاب برای نشان دادن تفاوت بین آزاد و برده است و نباید گذاشت کنیزان در نماز روی سر خود را بپوشانند.
بنابراین چنانچه ملاحظه شد به نظر می رسد که پوشش یک راهکار فقهی حکومتی و اجتماعی برای جلوگیری از بد اخلاقی جنسی است و جنبه عبادی ندارد. چون اگر موضوع جنبه عبادی داشت باید بر همه افراد به یک اندازه ضروری و واجب می شد، حال آنکه می بینیم زنان مسلمان کهنسال پوشش سر و گردن لازم ندارند و همینطور خدمتکاران و کنیزان مسلمان نه تنها لازم نیست سر و گردن خود را بپوشانند بلکه از پوشش آنها جلوگیری نیز می شد.
[1][1] بدت لهما سوءتُهما و طفقا یخصفان علیهما من ورق الجنه.(7 سوره اعراف، آیه 22)
[2][2] فروع کافی، کلینی، دار الکتب الاسلامیه، چ2، 1362، ص521، ح5
[3][3] قُل لِّلْمُؤْمِنِینَ یَغُضوا مِنْ أَبْصرِهِمْ وَ یحْفَظوا فُرُوجَهُمْ ذَلِک أَزْکى لهَُمْ إِنَّ اللَّهَ خَبِیرُ بِمَا یَصنَعُونَ. وَ قُل لِّلْمُؤْمِنَتِ یَغْضضنَ مِنْ أَبْصرِهِنَّ وَ یحْفَظنَ فُرُوجَهُنَّ... (24 سوره نور، آیه های 30و31)
[4][4] النظرة بعد النظرة تزرعُ فی القلب الشهوة و کفی بها لصاحبها فتنة. من لا یحضره الفقیه، باب النظر الی النساء، ج5، ح4970
[5][5] همان، ح4971
[6][6] شان نزول آیات، محمد باقر محقق، ص650
[7][7] یَأَیهَا النَّبىُّ قُل لأَزْوَجِک وَ بَنَاتِک وَ نِساءِ الْمُؤْمِنِینَ یُدْنِینَ عَلَیهِنَّ مِن جَلَبِیبِهِنَّ ذَلِک أَدْنى أَن یُعْرَفْنَ فَلا یُؤْذَیْنَ وَ کانَ اللَّهُ غَفُوراً رَّحِیماً(احزاب،59)
* لَّئن لَّمْ یَنتَهِ الْمُنَفِقُونَ وَ الَّذِینَ فى قُلُوبِهِم مَّرَضٌ وَ الْمُرْجِفُونَ فى الْمَدِینَةِ لَنُغْرِیَنَّک بِهِمْ ثُمَّ لا یجَاوِرُونَک فِیهَا إِلا قَلِیلاً(احزاب،60)
[8][8] وَ قُل لِّلْمُؤْمِنَتِ ...لا یُبْدِینَ زِینَتَهُنَّ إِلا مَا ظهَرَ مِنْهَا وَ لْیَضرِبْنَ بخُمُرِهِنَّ عَلى جُیُوبهِنَّ وَ لا یُبْدِینَ زِینَتَهُنَّ إِلا لِبُعُولَتِهِنَّ أَوْ ءَابَائهِنَّ أَوْ ءَابَاءِ بُعُولَتِهِنَّ أَوْ أَبْنَائهِنَّ أَوْ أَبْنَاءِ بُعُولَتِهِنَّ أَوْ إِخْوَنِهِنَّ أَوْ بَنى إِخْوَنِهِنَّ أَوْ بَنى أَخَوَتِهِنَّ أَوْ نِسائهِنَّ أَوْ مَا مَلَکَت أَیْمَنُهُنَّ أَوِ التَّبِعِینَ غَیرِ أُولى الارْبَةِ مِنَ الرِّجَالِ أَوِ الطفْلِ الَّذِینَ لَمْ یَظهَرُوا عَلى عَوْرَتِ النِّساءِ (نور،31)
[9][9] وَ إِذَا سأَلْتُمُوهُنَّ مَتَعاً فَسئَلُوهُنَّ مِن وَرَاءِ حِجَابٍ ذَلِکمْ أَطهَرُ لِقُلُوبِکُمْ وَ قُلُوبِهِنَّ (33 سوره احزاب، آیه 53)
[10][10] در مورد پوشش زن در نماز از امام صادق(ع) سوال می کنند، حضرت می فرمایند اگر به حد قاعدگی رسیده باشد و در نماز سر خود را نپوشاند نمازش درست نیست: لا یصلح للحرة اذا حاضت الا الخمار. وسایل الشیعه، حر العاملی، المکتبة الاسلامیه، ج3، ح4، ص294
[11][11] وَ الْقَوَعِدُ مِنَ النِّساءِ الَّتى لا یَرْجُونَ نِکاحاً فَلَیْس عَلَیْهِنَّ جُنَاحٌ أَن یَضعْنَ ثِیَابَهُنَّ غَیرَ مُتَبرِّجَتِ بِزِینَةٍ وَ أَن یَستَعْفِفْنَ خَیرٌ لَّهُنَّ وَ اللَّهُ سمِیعٌ عَلِیمٌ(33سوره احزاب، آیه 60)
[12][12] عن ابی عبد الله(ع): قال: الخمار و الجلباب. فروع کافی، ج5، ح1-4، ص522
[13][13] محمد بن مسلم، عن ابی عبد الله(ع) قال: قلت له: الامة تغطّی رأسها؟ قال: لا و لا علی اُم الولد ان تغطی رأسها اذا لم یکن لها ولد. وسایل الشیعه، حر العاملی، المکتبة الاسلامیه، ج3، ح4، ص297
[14][14] جواهر الکلام، محمد حسن نجفی، موسسة المرتضی العالمیه، بیروت، 1992، ج3، ص375
[15][15] محمد بن مسلم، عن ابی جعفر(ع) قال: لیس علی الامة قناع فی الصلاة. وسایل الشیعه، ج3، ح4، ص298
